Pored ribe, u Crnoj Gori rado se sprijemaju i druge vrste mesa, pre svega ovčetina i jagnjetina u unutrašnjim dijelovima zemlje, a potom svinjsko meso, junetina i piletina. Kombinacije jela sa povrćem ali i mliječnim proizvodima, prije svega sa kajmakom, spadaju u omiljen način “začinjavanja” jela i davanja naročite arome i punoće ukusa, kakvom se upravo i karakteriše crnogorska kuhinja.
Kačamak – Ovo je tradicionalno crnogorsko jelo koje se pravi od kukuruznog brašna, krompira i sira. Često se služi kao prilog i može se naći u restoranima širom zemlje.
Zahvaljujući bogatim pašnjacima Durmitora, Sinjajevine i Bjelasice, mlečni proizvodi i meso sa planina crnogorskog severa pravi su generator životne energije. Jagnjetina pod sačem, razne vrste divljači, uz nezaobilazne kačamak i cicvaru, dva jela koja se izvanredno dopunjuju s domaćim kis(j)elim mlekom, tek su deo lepeze kuhinje koju ovaj deo Crne Gore ima da ponudi svakom sretnom namerniku. Od mlečnih proizvoda, uz već pomenute kačamak i cicvaru, treba pomenuti: Grušavinu – pitki specijalitet od ovčijeg mleka, razne vrste sireva (kravlji, ovčiji, kozji), kajmak iliti skorup. Med je također, zahvaljujući bogatim biljnim vrstama zbog, kojih Crna Gora slovi za pravi mali raj kada je pčelarstvo u pitanju, gotovo neizostavan deo svake trpeze. Pite su također veoma popularna i hranljiva jela u Crnoj Gori, a najpoznatije su zeljanica – od zelja i drugog povrća, sirnica – bogata punjenjem od sira i jajeta, krompiruša – od krompira i luka i uzljevak ili izljevuša – koja se dobija pečenjem smese, bez tzv. kora.
TAJNA PRIGANICA-RAKIJA
Mladi kuvar Jan Sič govori o najtraženijim crnogorskim specijalitetima u restoranima.
“Priganice su jedno od najzastupljenijih crnogorskih jela a često ih mešaju sa uštipcima, donekle maju sličnosti osim što postoji razlika u samoj pripremi. To je da se u početku izdrobi kvasac I stavi se mlaku vodu, naravno dodaje se šećer. Posle par minuta doda se kašika rakije. To je suštinska razlika u kojoj se postiže struktura testa koja ne puca prilikom obrađivanja jer je važno dobiti kugle koje se vremenom peku, naravno dodaje se brašno I so po ukusu, testo je gušće nego za palačinke a ređe nego za kiflice. Kašika se uroni u ulje koje je zagrejano I onda se tom kašikom oblikuju loptice. Ono što je karakteristično to je da se te loptice u poslednje vreme oblikuju kašikom za sladoled da bi bile što pravilnije kugle.”
Ovaj profesionalni kuvar objašnjava I kako se služe priganice “Obavezno uz sireve, kajmak I nezaobilazni Njeguški pršut ali I u kombinaciji sa slatkim džemovima, slatkim umacima.”
Priganice su najčešće deo doručka.Jan dodaje “Priganice su deo švedskog stola u hotelima visokih kategorija. Rakija koja se dodaje u priganice može biti bilo koja.”
Njeguški pršut – Pršut se proizvodi u domaćinstvima širom Crne Gore, a najpoznatiji je iz sela Njeguši. Pršut se suši sa solju i začinima, a dimi se drvetom bukve. Često se služi kao predjelo uz masline i sir.
izvor Vikipedija
Jagnjetina ispod sača je popularno jelo za posebne prilike i proslave u Crnoj Gori, a često se priprema napolju na otvorenom. Sporo pećenje i jedinstven način pripreme daju jagnjetini karakterističan ukus i nježnu teksturu koja će obradovati svakog ljubitelja mesa.
Jedna od osnovnih asocijacija na crnogorsku kuhinju sigurno je raštan. Jednostavna kombinacija raštana, krompira i suvog mesa, skromno jelo od onog što se uspjevalo uzgojiti na škrtom crnogorskom kršu. Skromno – a opet raštan je jelo na kojima su se podizale generacije. I u brdima i u dolinama. I pored rijeka i pored mora. Varijacije su malene i uglavnom se odnose na vrstu mesa koje se dodaje. Na sjeveru je to suva kaštradina, a kako se ide južnije, sve više se prelazi na ‘laganije’ izbore, kao što su slanina, rebra i domaće kobasice. Ali, i na sjeveru i na jugu raštan je zimska klasika. Najbolji je kad raštan smrzne, kad pristigne suvo meso i krompir, kad se mnogo drugog i nema u ostavi, tad on stupa na scenu, da grije, da hrani, da okrepljuje.
Crnogorci sve u životu rade posvijećeno i sa mnogo strasti, a ta filozofija života se spontano prenijela i na kulinarstvo, pa se lakše razumije zašto neki ljudi imaju utisak da hrana na ovim prostorima ima drugačiji, čak ljepši ukus. Tradicionalna hrana Crne Gore je imala snažan uticaj na našu istoriju, karakter naroda ali i na hranu.
Zlatko Markovinović
