Jedinstvenu po svojoj arhitekturi, Smederevsku tvrđavu, podigao je despot Đurađ Branković u drugoj četvrtini 15. veka. Ravničarska tvrđava nastala je na ušću reke Jezave u Dunav, a sama izgradnja obavijena je velom predanja i legende. Ovo je jedna od najvećih evropskih tvrđava, sagrađena po uzoru na vizantijska utvrđenja. Tvrđavu trouglaste osnove čine Veliki i Mali grad, a bedemi ove moćne građevine, svoju snagu su pokazali prilikom odupiranja turskim napadima. Turci su Smederevo napadali čak tri puta za mawe od dve decenije, da bi napokon grad pao pod tursku vlast 1459.godine, što je ujedno značilo i slom srpske Despotovine.
Prvobitno, Smederevska tvrđava bila je planirana kao utvrđenje namenjeno za život despota i njegove porodice. Smeštena je uz ugarsku granicu, sa svesnim ciljem da ukoliko despot bude životno ugrožen prilikom osmanlijskih napada, može da se evakuiše u susednu državu. Radovi su otpočeli 1428. godine pod nadzorom Tome Kantakuzina. Ipak, današwe obrise smederevsko utvrđewe dobija tek 1480. godine nakon mnogobrojnih izmena. Prema istraživawima i mišljenju dr Leontija Pavlovića u zgradnji smederevske tvrđave razlikuje se nekoliko faza.
Prva faza gradnje obuhvata podizanje Malog grada sa unutrašnjim zgradama, mahom drvene konstrukcije. On je bio opasan niskom bedemom i vodenim šancem odnosno rekama, a posedovao je tri kapije, jednu prema naselju i dve prema Dunavu. Posle podizanja Malog grada, postalo je jasno da on nije dovoljan i odmah se pristupilo njegovom proširenju dodavanjem dugih bedema koji bi formirali Veliki grad. O tome da se prvobitno planiralo samo podizanje Malog grada svedoče otvori za topove u njemu koji su danas usmereni u bedeme, koji su podignuti kasnije. Nije moguće sa sigurnošću odrediti dokle je i u kolikoj meri bio podignut Veliki grad 1439. godine kada su Osmanlije opsele Smederevo, ali je izvesno da je on bio u završnoj fazi, jer je opsadiocima izgledao kao svetsko čudo. Iako su se susreli sa Carigradskim bedemima koji su poslužili kao neka vrsta inspiracije za smederevske. Tako da je ona najverovatnije bila manje više u potpunosti završena, ali je pitanje bilo da li su sve kule na varoškom i jezavskom bedemu bile skroz završene. Tokom ovog perioda su izvršene i prepravke na vrhovima nekih kula koje su zasvođene da bi na njima mogli biti postavljeni topovi kojima je dejstvovano po neprijatelju 1439. godine.
Posle obnove Srpske despotovine Segedinskim mirom 1444. godine, otpočela je obnova tvrđave, ojačavanje nekih kula da bi mogle da nose topove i zamena drvenih zgrada u Malom gradu kamenim. U ovom periodu je dodata i kula devet braće glave i sedam braće glave u Malom gradu, koja je niža od ostalih i koja je služila kao magacin za žitarice. Tokom treće faze gradnje, koju je nemoguće približnije datirati zbog kontinuiteta gradnje, podignuti su ojačani bedemi na dunavskoj strani sa jednom kulom i jezavskoj strani sa tri kule.
Četvrta faza gradnje obuhvata dodavanje četiri kule na dunavskom bedemu koji je okrenut prema Kraljevini Ugarskoj. Ovo je verovatno urađeno na sultanov zahtev jer je despot Đurađ smatrao Mađare svojim saveznicima, pa nije imao potrebu za ojačavanjem te strane. Međutim postoji mogućnost da je to despot uradio samoinicijativno, da bi se zaštitio, za slučaj da usled neke nesuglasice između njega i Hunjadija, kojih je bilo, dođe do napada Mađara na Smederevo. Postoji mogućnost da je to možda izvedeno posle Đurđevog zarobljavanja Hunjadija, nakon Druge kosovske bitke 1448. godine.
Iako motivi za njihovo naknadno podizanje nisu u potpunosti jasni, ono što se po načinu njihove gradnje može zaključiti je da su podizane u mirnodopskim prilikama, pošto su za razliku od ostalih koje su podignute od kamena trpanca na brzinu, ove četiri rađene preciznim slaganjem kamena i crvene opeke čime su postignuti vizantijski meandri crveno sivih boja. Poslednja faza u razvoju Smederevske tvrđave odigrala se 1480. godine, posle bitke na Godominskom polju 1476. godine. Tokom nje su Osmanlije od materijala dobijenog rušenjem nekadašnje despotove crkve Blagoveštenja u Velikom gradu, podigli nisku artiljerijsku kulu na ušću Jezave u Dunav. Uz pomoć materijala sa drugih strana podignute su još dve takve kule u temenima trougaone osnove tvrđave i na kraju još jedna niska artiljerijska kula koja je predstavljala ulaznu gradsku kulu, koja je nestala u eksploziji municije 1941. godine.
Ipak, izgradnja smederevske tvrđave, ne može da se posmatra samo iz istorijskog konteksta, jer se u nju upliću mitovi, legende i narodna predanja. Prema nadaleko poznatoj legendi, Smederevo je građeno prema hiru žene despota, Irine Kantakuzin, ili u narodu poznate kao proklete Jerine. U predawima opisivaa su stradanja naroda prilikom građewa grada, odnosno nemilosrdan odnos prema graditeqima koji su umirali od iznemoglosti. Za Jerinu se vezuju i druge negativne osobine što je pokušao da objasni i istoričar, Srđan Graovac.
Odnos predanja o srpskoj despotici u narodnoj pesmi postepeno dobija drugačiji sadržaj u epskoj poeziji kratkog stiha, koje su zapravo najstarije deseteračke pesme, a zabeležene su u čuvenom Erlangenskom rukopisu tokom 18. stoleća. U toj zbirci se nalaze tri epske pesme koje pevaju o despotici Jerini. U prvoj se opisuje despoticin pokušaj „bračnog neverstva“, u drugoj je reč o njenoj saradnji s Turcima, povodom rođenja unuka Maksima, dok se u trećoj samo uzgredno pominju loše karakteristike vladavine despota Đurđa, koje su uslovljene Jerininim malicioznim uticajem na supruga.
Međutim, poznate fantastične predstave o strahotama i krvoločnim postupcima „proklete Jerine“ (poput oslepljivanja rođenih sinova), u navdenim slojevima epske poezije o srpskoj despotici još uvek nisu bile prisutne. Etnološke fantazije srpskog i drugih etnosa datog perioda o prirodnoj negativnoj ulozi žene u životu jednog konkretnog društva, kao i potreba da se za propast srednjovekovne srpske države okrive Vuk Branković i njegovi potomci, a posebno ženski članovi i to vladarke u pomenutoj dinastiji, stvorili su sve preduslove za konačno formiranje bazičnih mitoloških predstava o ulozi navedenih aktera u procesu urušavanja sociološke nomenklature srpskog etničkog kolektiviteta u 15. veku, kao neumitnog kraja epohe postojanja srpske državnosti i njenog političkog integriteta. Kosovska izdaja i uloga Jerine Branković, duboko su međusobno isprepletene mitološke predstave o razlozima nestanka nekada moćnog „Dušanovog i Lazarevog carstva“, posle koga su srpski etnos i njegova država potonuli u politički, ali ne i duhovni „mrak proistekao iz otomanske senke koja se nadvila nad jugoistočnom Evropom“. Kao što smo napomenuli, tradcionalna predanja i mitološke predstave o „prokletstvu“ Jerine Branković svoju genezu doživljavaju krajem 15. a vrhunac danas čuvenih epskih priča dogodio se tokom 18. i 19. veka, kada je i započeo srpski risorgimento, čija filozofsko-idejna osnova počiva na kosovskom junačkom mitu, a segment istog možemo da pronađemo i u narodnoj epici pokosovskog pesničkog ciklusa usmene književnosti, kome pripadaju i pesme o despotici Jerini i vladarskoj porodici Brankovića.
Smederevska tvrđava danas je jedna od nezaobilaznih turističkih destinacija prilikom krstarenja Dunavom. Turisti mogu da uživaju u pogledu na građevinu izuzetne lepote kojoj su se divili i Srbi i osmanlijski osvajači. Pored toga, narodna predanja o prokletoj Jerini čijem bratu je poverena izgradnje tvrđave, bude maštu posetilaca i želju za daljim istraživanjem. Iako postoje zvanični izvori koji demantuju brojne tvrdnje srpskih narodnih predanja o Irini Branković, postoje momenti kada legenda nadvlada istoriju.
