Mnogi se pitaju kako to da jedna mala država kao što je Crna Gora može da se pohvali sa izuzetno bogatim kulturnim nasljeđem, ali kada upoznate istoriju Crne Gore i njihov narod, tako nešto ne predstavlja veliko iznenađenje.
„Crnogorska narodna nošnja jedna od najljepših i najatraktivnijih nacionalnih nošnji na svijetu“ kaže Nikola Martinović koji se već 30 godina bavi folklorom, rodom iz Rijeke Crnojevića a sada živi u Beogradu. „Nekada je crnogorska narodna nošnja bila pravi statusni simbol. Danas se smatra dijelom crnogorskog nacionalnog identiteta i kulturnog nasljeđa na koji su ljudi Crne Gore zaista ponosni.“
Pored narodnih nošnji za muškarce i žene, postojala je i nošnja tipična za određena područja Crne Gore, u gradovima kao što su: Risan, Kotor, Grbalj, Orahovac itd.Svečane nošnje za posebne prilike pravili su poznati crnogorski majstori, “Terzije“, koji su bili zaduženi za izradu nekih od najljepših komada tradicionalne odjeće koji se danas čuvaju u muzejima kao muzejski eksponati.
Najrasprostranjenija je crnogorska narodna nošnja. Postojale su dve vrste: starija, od domaćeg sukna i novija, od čoje (svite). Suknena nošnja se masovno nosila do početka 19. veka, a svitenu su nosili vladari, vlastela i plemenski glavari, nešto kasnije i ostali, ali samo u svečanim prilikama. Suknenu nošnju su izrađivale žene na selu, a svitenu terzije po gradovima
Crnogorska kapa se prvobitno izrađivala od pustine ili belog sukna, a kasnije od crvene svite koja je okolo pokrivena crnom svilom. Košulja se tek počinje nositi sa uvozom platna. Preko košulje se nosio džamadan izrađen od domaćeg sukna, pamučne tkanine ili crvene čoje. Gornje gaće (dimije) izrađivale su se od domaćeg sukna, crne čoje ili crnog debljeg platna. Opasavao se vuneni ili pamučni pojas, dug 5—6 m, širok 15 cm. Oko listova nogu zakopčavale su se vunene dokolenice, a nosile su se vunene čarape i opanci od volovske kože urađeni oputom ili kanapom (špagom). Zimi se preko ove odeće nosio gunj takozvana bjelača, koji se izrađivao od belog domaćeg sukna koji se spreda nije zakopčavao, i nosila bi se i struka, vuneni ogrtač sa resama. Oko pasa se stavljao kožni silav, preko njega crveni vuneni pojas, a na kojem se obavezno nosilo oružje.
Crnogorska kapa je deo crnogorske narodne nošnje čija je upotreba evidentna od vremena Petra I i Petra II Petrovića Njegoša. Okruglog je oblika, sastavljena od crnog svilenog oboda, zvanog deravija, i crvenog čojanog temena, zvanog tepelak ili tepeluk. Za razliku od oblika, vez na kapi se menjao, a pojavio se još u vreme vladavine Petra I Petrovića Njegoša. Prvi vez je bio oko kape, odnosno na deraviji. Tako izvezene kape bile su prvenstveno karakteristične za kulugdžije, ondnosno članove Kuluka. Vez na temenu, odnosno tepelaku javlja se pedesetih godina 19. veka.
Ženska nošnja se vremenom menjala, naročito materijal za njenu izradu. Kroj i nazivi su isti za svakodnevnu i svečanu nošnju. Svečana nošnja se izrađivala od boljeg materijala i raskošno se ukrašavala. Devojke su nosile kacicu sličnu muškoj ili faculet ili su išle gologlave. Žene su nosile lepo rađen (čipkast) svilemi veo (vel), koji je bio pričvršćen za pletenice i padao je niz leđa. Košulja je rađena od svile ili ćenara sa zlatnim ošvicima. Devojke i i neveste su povrh košulje oblačile dolakticu (rukavi do lakata), od crvene ili ljubičaste svile i ukrašenu srmom oko rukava i duž otvorenih rubova, a starije žene zlatnu jaketu sa rukavima, raskošno ukrašenu srmom. Povrh dolaktice, odnosno jakete, nosio se koret (zubun) od otvoreno-zelene svile, brz rukava, ukrašen raznim ornamentima. Raša, kotula (suknja) izrađivala se od svile ili platna. Preko raše se nosio futo, traversa (kecelja) od crne svile. Kao zimski ogrtač nosio se svileni šal sa resama. Sve žene su nosile fabričke čarape i cipele ili domaće opanke.
Od nakita devojke su nosile đerdan i broš, a žene po nekoliko prstena i ćemer oko pasa.
Važan element crnogorske narodne nošnje bili su opanci, autentične izdržljive, seljačke cipele od kože sa različitim završnim dijelovima na nožnim prstima. One predstavljaju poznati nacionalni simbol mnogih ljudi na Balkanu.
Pantalone crnogorske tradicionalne nošnje su bile originalno bijele boje, izrađene od vodootporne tkanine (čoje) i grubog platna. Bile su široke u struku i uske ispod koljena. BIle su spojene sa čarapama kanapom, kako se ne bi razdvajale od njih.
Crnogorci su takođe nosili vuneni ili pamučni pojas, dužine 5-6 metara i širine 15 centimetara. Njime su se odlično stezale pantalone.
